بنفشه آفریقایی یکی از محبوبترین گیاهان آپارتمانی است که به دلیل گلهای زیبا و نگهداری آسان، طرفداران زیادی دارد. بسیاری از علاقهمندان به پرورش این گیاه، به دنبال روشهایی برای تکثیر بنفشه آفریقایی در خانه هستند تا از زیبایی آن لذت ببرند یا گلدانهای بیشتری برای هدیه دادن داشته باشند. خوشبختانه، روشهای متنوعی برای تکثیر این گیاه وجود دارد که با رعایت چند نکته ساده، میتوان به نتایج موفقی دست یافت.در این راهنمای جامع، روشهای مختلف تکثیر بنفشه آفریقایی را بررسی میکنیم و نکات مهمی را برای افزایش شانس موفقیت ارائه میدهیم.
اگر به تازگی با بنفشه آفریقایی آشنا شدهاید و نیازمند دانستن نکات اساسی و سریع نگهداری هستید، پیشنهاد میکنیم ابتدا مقاله “۹ گام برای نگهداری موفق بنفشه آفریقایی” را مطالعه کنید تا با نکات مهم نگهداری این گیاه بیشتر آشنا شوید.
فهرست مطالب
روشهای تکثیر بنفشه آفریقایی
بنفشه آفریقایی را میتوان از طریق چند روش مختلف تکثیر کرد:
- تکثیر بنفشه آفریقایی از طریق قلمه برگ (محبوبترین روش)
- تکثیر از طریق پاجوش و تنهجوش
- تکثیر از طریق قلمه ساقه گل (مخصوص واریتههای شیمر)
- تکثیر از طریق بذر
- تکثیر با روش کشت بافت
هر یک از این روشها مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه، هر روش را به تفصیل توضیح خواهیم داد.
تکثیر بنفشه آفریقایی با قلمه برگ
یکی از رایجترین و مؤثرترین روشهای تکثیر بنفشه آفریقایی، استفاده از قلمه برگ است. در این روش، از یک برگ سالم برای رشد گیاه جدید استفاده میشود. که به دو روش کاشت قلمه برگ در خاک و قراردادن قلمه برگ در آب انجام میشود که روش قلمه در خاک به دلیل نتایج مثبت بیشتر محبوبتر است.
انتخاب برگ مناسب برای قلمه
برای تکثیر موفق از طریق برگ، بهتر است برگهای سالمی را انتخاب کنید که از ردیف دوم یا سوم گیاه باشند. این برگها به اندازه کافی بالغ و قوی هستند تا بتوانند ریشهزایی کنند، درحالیکه برگهای پیر یا خیلی جوان ممکن است توانایی ریشهزایی کمتری داشته باشند. به کمک قیچی، کاتر استریل و یا با دست، برگ را از انتهای ساقه از بنفشه آفریقایی جدا کنید.
مراحل تکثیر از طریق برگ
- آماده سازی قلمه: دنباله برگ را به صورت اریب (زاویه ۴۵ درجه) و به طول ۳ تا ۵ سانتیمتر برش دهید تا سطح تماس با خاک بیشتر شود.
- کاشت قلمه در خاک: گلدانی کوچک با قطر ۵ تا ۶ سانتیمتر (گلدان سایز ۶) را با مخلوطی سبک از خاک مخصوص بنفشه آفریقایی پر کنید. قلمه را تا عمق ۱.۵ سانتیمتر در خاک قرار داده و خاک را به آرامی فشرده کنید.
برای کاشت قلمه برگ بنفشه آفریقایی، توصیه میشود ساقه برگ را با زاویه ۴۵ درجه در بستر کاشت قرار دهید، بهطوریکه حدود ۱.۵ تا ۲ سانتیمتر از ساقه در خاک فرو رود. این عمق کاشت به ریشهزایی مناسب و رشد جوانههای جدید کمک میکند. کاشت بیشازحد عمیق ممکن است منجر به پوسیدگی ساقه شود، درحالیکه کاشت سطحی ممکن است رطوبت و پشتیبانی کافی برای ریشهزایی را فراهم نکند. همچنین، اطمینان حاصل کنید که لبه برگ با خاک تماس نداشته باشد تا از پوسیدگی برگ جلوگیری شود. - آبیاری و مراقبت: خاک را مرطوب نگه دارید، اما از آبیاری بیش از حد خودداری کنید. گلدان را در مکانی گرم و روشن، دور از نور مستقیم خورشید و جریانهای هوا قرار دهید.
مراحل انجام تکثیر در آب
- آمادهسازی قلمه: مانند روش قبلی، برگی سالم را انتخاب کرده و دنباله آن را به طول ۳ تا ۵ سانتیمتر ببرید.
- قرار دادن در آب: قلمه را در ظرفی کوچک حاوی آب مقطر یا آب جوشیده سرد شده قرار دهید، به طوری که فقط دنباله برگ در آب باشد و برگ با آب تماس نداشته باشد.
- مراقبت: ظرف را در مکانی گرم و روشن، دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید. هر چند روز یکبار آب را تعویض کنید تا از رشد باکتریها جلوگیری شود.
پس از ۲ تا ۳ هفته، ریشههای کوچک در انتهای دنباله ظاهر میشوند. زمانی که ریشهها به طول ۱.۵ سانتیمتر رسیدند، میتوانید قلمه را به خاک منتقل کنید. انتقال قلمه به خاک بهتر است قبل از ظاهر شدن جوانهها و پس از رشد ریشههای اولیه انجام شود.
تکثیر بنفشه آفریقایی از طریق پاجوش و تنهجوش
پاجوشها یا تنهجوشها (جوانههای جانبی) که در پایه گیاه مادر رشد میکنند، میتوانند برای تکثیر استفاده شوند.
مراحل تکثیر از طریق پاجوش
- شناسایی پاجوش: پاجوشها را در پایه گیاه مادر پیدا کنید.
- جدا کردن پاجوش: با دقت پاجوش یا تنه جوش را توسط پنس، کاتر و یا دست از گیاه مادر جدا کنید.
- کاشت پاجوش: پاجوش را در گلدانی کوچک با خاک مناسب بکارید و خاک را مرطوب نگه دارید.
تکثیر از طریق قلمه ساقه گل
بنفشههای شیمر یا کایمرا (Chimera) به دلیل ساختار ژنتیکی خاص خود، از طریق قلمه برگ ، ویژگیهای رنگی خود را حفظ نمیکنند و گیاهچههای جدید اغلب رنگی یکنواخت دارند. روشهای مناسب برای تکثیر این بنفشه آفریقاییها، تقسیم بوته(پاجوشها)، برش تاج، و قلمه ساقه گل(دمگل) هستند .
مراحل انجام تکثیر از طریق قلمه ساقه گل
انتخاب ساقه گل مناسب: یک ساقه گل سالم و قوی را که هنوز شکوفههای آن تازه یا در حال باز شدن است، انتخاب کنید.ساقهای که بیش از حد بالغ شده باشد، شانس کمتری برای ریشهزایی دارد.ساقه گلی را انتخاب کنید که دارای دو برگچه کوچک، در زیر گلها باشد.
برش ساقه گل: ساقه گل را حدود ۲ تا ۲.۵ سانتیمتر از زیر برگچهها برش دهید و گلها را حذف کنید.
کاشت قلمه: ساقه گل برشخورده را در خاک مخصوص بنفشه آفریقایی بکارید، بهطوریکه برگچهها بالای سطح خاک قرار گیرند.
شرایط نگهداری: گلدان را در مکانی با نور غیرمستقیم و دمای مناسب قرار دهید و رطوبت خاک را حفظ کنید.
پس از چند هفته، گیاهچههای جدید از زیر هر برگچه ظاهر میشوند. این روش به حفظ ویژگیهای ژنتیکی و ظاهری واریتههای شیمر کمک میکند.
تکثیر بنفشه آفریقایی با بذر
تکثیر بنفشه آفریقایی از طریق بذر کمتر رایج است، اما برای ایجاد واریتههای جدید استفاده میشود.
مراحل کاشت بذر
- پاشیدن بذرها: بذرها را به طور یکنواخت روی سطح خاک بنفشه آفریقایی پخش کنید، بدون اینکه آنها را بپوشانید.
- ایجاد شرایط گلخانهای: ظرف کاشت را با پوشش پلاستیکی شفاف بپوشانید تا رطوبت و دما ثابت بماند.ظرف را در مکانی با نور غیرمستقیم و دمای حدود ۲۱ تا ۲۴ درجه سانتیگراد قرار دهید.
- مراقبتهای پس از کاشت: بستر کاشت را مرطوب نگه دارید، اما از آبیاری بیش از حد خودداری کنید. جوانهزنی بذرها ممکن است چندین هفته طول بکشد.
- انتقال گیاهچهها: هنگامی که گیاهچهها دارای برگهایی به عرض حدود ۱ سانتیمتر شدند، میتوانید آنها را به گلدانهای جداگانه منتقل کنید.
برای جلوگیری از بیماریها، از بستر کاشت و ابزارهای استریل استفاده کنید.
تکثیر از طریق کشت بافت
یکی از روشهای پیشرفته و مؤثر برای تولید انبوه و حفظ ویژگیهای ژنتیکی این گیاه است. این روش بهویژه در مقیاس تجاری و برای تولید گیاهان عاری از بیماری کاربرد دارد.
نکات کلیدی برای موفقیت در تکثیر
- دما: بهترین دما برای تکثیر، ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد است.
- رطوبت: میزان رطوبت ایدهآل بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.
- نور: نور غیرمستقیم و ملایم برای رشد قلمهها مناسب است.
- آبیاری: خاک را همیشه مرطوب نگه دارید، اما از آبیاری بیش از حد خودداری کنید.
- کوددهی: پس از ظهور پاجوشها، هر ۲ هفته یکبار از کود ملایم (۲۰-۲۰-۲۰) استفاده کنید.
منابع:
- African Violet Society of America (AVSA)
- University of Minnesota Extension
- راز رویش
- Growing to Show – Pauline Bartholomew
- African Violets: The Complete Guide – Melvin J. Robey
- Propagation of African Violets from Leaf Cuttings: A Study on Root Development – Journal of Plant Propagation