تقریباً همه گیاهان به مواد مغذی ریز و درشت و همچنین ویتامینهای محلول درآب نیاز دارند و بنفشه آفریقایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنفشه آفریقایی، با برگهای مخملی و گلهای شگفتانگیز، نیازمند مراقبت ویژهای است تا بتواند بهترین عملکرد خود را در رشد و گلدهی نشان دهد. یکی از اصلیترین نکات در نگهداری این گیاه زیبا، تغذیه و کوددهی صحیح است. انتخاب کود مناسب و نحوه استفاده از آن، تأثیر بسزایی بر شادابی و سلامت بنفشه شما دارد. در این مطلب، ابتدا راجع به کودها و انواع آن صحبت خواهیم کرد و سپس راهنمای کاملی از نوع کود و زمان کوددهی تا نکات حرفهای برای تغذیه بنفشه آفریقایی ارائه خواهیم داد.
اگر به تازگی با بنفشه آفریقایی آشنا شدهاید و نیازمند دانستن نکات اساسی نگهداری آن هستید، پیشنهاد میکنیم ابتدا مقاله “۹ گام برای نگهداری موفق بنفشه آفریقایی” را مطالعه کنید تا با نکات مهم نگهداری این گیاه بیشتر آشنا شوید.
فهرست مطالب
کود چیست و چرا برای گیاهان ضروری است؟
گیاهان برای رشد و توسعه سالم به مجموعهای از عناصر غذایی نیاز دارند. ۳ عنصر اصلی کربن، هیدروژن و اکسیژن که از آب و هوا تامین میشوند نقش کلیدی در فتوسنتز گیاهان دارند.
غیر از این سه عنصر اصلی، گیاهان برای رشد سالم و شکوفهدهی به ۱۶ عنصر دیگر نیاز دارند، که در صورت کمبود، گیاه از چرخه رشد خارج میشود. این عناصر به دو دسته اصلی عناصر ماکرو و عناصر میکرو تقسیم میشوند . عناصر ماکرو در مقادیر زیادی مورد نیاز گیاه هستند و عناصر میکرو در مقادیر کمتری مورد نیاز گیاهاند اما همانقدر حیاتی هستند. کود ترکیبی است که این عناصر را در اختیار گیاه قرار میدهد.میتوان دسته بندی زیر را برای عناصر موردنیاز گیاهان در نظر گرفت:
عناصر ماکرو:
- نیتروژن (N): برای رشد برگها و سبزی گیاه بسیار مهم است. این عنصر به ساخت کلروفیل کمک میکند و کمبود آن باعث زردی برگها و کاهش رشد گیاه میشود.
- فسفر (P): نقشی حیاتی در رشد ریشهها و شکوفهدهی دارد. این عنصر در تولید انرژی گیاه و ذخیره آن نقش دارد. کمبود فسفر باعث کمرنگ شدن برگها و کاهش شکوفهها میشود.
- پتاسیم (K): به مقاومت گیاه در برابر بیماریها و تنشها کمک میکند و در جابجایی آب و مواد مغذی در گیاه نقش دارد. کمبود پتاسیم ممکن است منجر به رشد ضعیف و کاهش قدرت گیاه شود.
- کلسیم (Ca): برای استحکام دیوارههای سلولی و رشد ریشهها حیاتی است. کمبود کلسیم باعث مشکلاتی مانند پوسیدگی انتهایی میوهها(مثل گوجهفرنگی) و سوختگی نوک برگها میشود.
- منیزیم (Mg): بخشی از ساختار کلروفیل است و در فرآیند فتوسنتز نقش دارد. کمبود منیزیم منجر به زردی برگها (کلروز) میشود، زیرا تولید کلروفیل کاهش مییابد.
- گوگرد (S): در تولید پروتئینهای گیاه و آنزیمهای ضروری مشارکت میکند. کمبود گوگرد باعث زردی برگهای جوان میشود و ممکن است منجر به کاهش رشد گیاه شود.
عناصر میکرو:
- آهن (Fe): برای ساخت کلروفیل و فتوسنتز ضروری است و از زردی برگها جلوگیری میکند.
- منگنز (Mn): در فعالسازی آنزیمهای گیاهی و فتوسنتز نقش دارد.
- زینک (Zn): در تولید هورمونها و تنظیم رشد گیاهان نقش دارد.
- مس (Cu): برای انتقال الکترون در فرایندهای متابولیک موثر است.
- بور (B): در تشکیل دیوارههای سلولی و تقسیم سلولی موثر است.
- کلر (Cl): در فرآیندهای فتوسنتزی نقش دارد.
- مولیبدن (Mo): برای تثبیت نیتروژن و تبدیل نیترات به آمونیوم حیاتی است.
- سلنیم (Se): برای تقویت سیستم ایمنی گیاهان ضروری است.
- آلومینیوم (Al): به عنوان یک عنصر غیرضروری، میتواند به رشد کمک کند.
- سیلیکون (Si): برای تقویت سلولها و مقاومت در برابر آفات ضروری است.
گیاهان آپارتمانی به دلیل محدودیت خاک و کمبود عناصر غذایی، نیاز به کوددهی منظم دارند. خاک گلدان معمولاً پس از مدتی عناصر غذایی خود را از دست میدهد و کوددهی میتواند این کمبود را جبران کند. بدون کود، گیاهان ضعیف میشوند، شکوفههای کمتری میدهند و رشد کمتری خواهند داشت
انواع کود متداول در بازار
کودهای شیمیایی
این کودها بهصورت مصنوعی تولید میشوند و معمولاً حاوی مقادیر دقیقی از عناصر غذایی هستند که میتوانند رشد گیاهان را به سرعت تقویت کنند. این کودها شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریزمغذیهای دیگر به صورت مواد شیمیایی هستند. گیاهان به راحتی این عناصر را از کودها جذب میکنند.
کودهای آلی
شامل موادی مثل کمپوست و کود حیوانی هستند که از منابع طبیعی به دست میآیند. این کودها برای بهبود ساختار خاک مفید هستند و به طور تدریجی مواد مغذی را آزاد میکنند. یکی از کودهای آلی مناسب گیاهان آپارتمانی ورمیکمپوست است که توسط کرمهای خاکی از بقایای مواد آلی مانند گیاهان و زبالههای غذایی تولید میشود. این کودها باعث بهبود ساختار خاک و افزایش فعالیت میکروبی نیز میشوند.
کودهای بیولوژیک
کودهای زیستی که حاوی میکروارگانیسمهایی مانند ریزوبیوم و آزوسپیریلیوم (هردو نوعی باکتری) هستند، به بهبود فعالیت ریشهها و جذب بهتر مواد مغذی کمک میکنند. این کودها برای افزایش سلامت کلی گیاه و بهبود تهویه خاک نیز مناسباند.
ویژگیهای بهترین کود برای گیاهان آپارتمانی
- نسبت متعادل NPK :یک کود خوب باید دارای نسبت متعادلی از نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) باشد. این نسبتها بسته به نوع گیاه و مرحله رشد متفاوت است، مثلاً کود رشد معمولاً حاوی نیتروژن بیشتر برای تحریک رشد برگها و ساقهها است، در حالی که کود گلدهی دارای فسفر بیشتر برای تقویت تولید گل است.
- حاوی عناصر ریزمغذی: علاوه بر NPK، یک کود خوب باید شامل عناصر ریزمغذی مانند آهن، منیزیم، روی، مس، منگنز، و مولیبدن باشد که برای فرآیندهای زیستی گیاه ضروری هستند.
- جذب سریع و کارآمد: کود باید بهسرعت و بهراحتی جذب گیاه شود. بعضی از کودها بهصورت محلول در آب هستند و جذب سریعتری دارند.
- سازگاری با نوع خاک و گیاه: کود باید با نوع خاک و نیازهای خاص گیاه سازگار باشد. برای مثال، برخی کودها برای گیاهان آپارتمانی طراحی شدهاند و برخی دیگر برای باغهای میوه یا گیاهان خاص.
- عدم وجود مواد مضر: یک کود با کیفیت نباید حاوی فلزات سنگین، مواد شیمیایی مضر یا ترکیباتی باشد که میتواند به گیاه یا محیط زیست آسیب برساند.
- پایداری طولانیمدت: کودهای خوب معمولاً اثرات طولانیمدتی دارند و گیاه را بهطور پایدار تغذیه میکنند، بهخصوص کودهای کندرها که بهتدریج مواد مغذی را آزاد میکنند.
- سازگاری با محیط زیست: کودهای آلی و زیستسازگار معمولاً ترجیح داده میشوند، چرا که به محیط زیست آسیب نمیرسانند و برای خاک و موجودات مفید خاک مناسبتر هستند.
- سهولت استفاده: کود باید بهراحتی استفاده شود، چه بهصورت محلول چه بهصورت پودر یا گرانول، و دستورالعملهای واضحی برای استفاده داشته باشد.
این ویژگیها میتوانند به شما در انتخاب کود مناسب برای گیاهانتان کمک کنند و باعث بهبود رشد و سلامت گیاه شوند.
نیازهای تغذیهای بنفشه آفریقایی
با درک مناسب از انواع کودها، اکنون زمان آن رسیده است که به بررسی نیازهای تغذیهای بنفشه آفریقایی و کودهای مناسب برای این گیاه بپردازیم. بنفشه آفریقایی نیاز به تغذیه منظم دارد تا انرژی کافی برای تولید گلهای زیبا و حفظ سلامت برگها را فراهم کند.
کوددهی صحیح به بنفشه آفریقایی، مواد مغذی ضروری را تأمین میکند و به گیاه کمک میکند تا در برابر آفات و بیماریها مقاومت بیشتری داشته باشد. استفاده از کود نامناسب میتواند منجر به کاهش شکوفهدهی، زرد شدن برگها و ضعف کلی گیاه شود.
با توجه به اهمیت این موضوع، انتخاب کود مناسب و زمانبندی دقیق کوددهی میتواند تأثیر چشمگیری بر رشد و شکوفایی بنفشه آفریقایی داشته باشد.
ویژگیهای کود مناسب بنفشه آفریقایی
- نسبت مناسب NPK :کودهای بنفشه آفریقایی باید دارای نسبت متعادلی از نیتروژن (N)، فسفر (P)، و پتاسیم (K) باشند، معمولاً نسبت ۱۴-۱۴-۱۴ یا ۷-۷-۷ پیشنهاد میشود. برای گلدهی، گیاه به فسفر بیشتری نیاز دارد. کود ۱۰-۳۰-۲۰ یا ۱۵-۳۰-۱۵ مناسب است.
- فاقد اوره: کود بنفشه آفریقایی باید فاقد اوره باشد، زیرا این گیاهان به نیتروژن اورهای حساس هستند و ممکن است ریشههای ظریف آنها آسیب ببیند. کود فاقد اوره به کودی اشاره دارد که حاوی نیتروژن در فرم آمونیوم یا نیترات است، اما اوره در آن وجود ندارد. اوره نوعی نیتروژن است که به آهستگی تجزیه میشود و میتواند در شرایط خاص به ریشههای گیاهان حساس مثل بنفشه آفریقایی آسیب برساند، زیرا این گیاهان به نمکهای حاصل از اوره حساسیت نشان میدهند.
- محلول در آب: برای بنفشه آفریقاییها، استفاده از کود محلول در آب بهترین انتخاب است، زیرا این گیاهان به کودهایی با جذب سریع و مستقیم نیاز دارند. این ویژگی خصوصا زمانی که از گلدانهای خودآبیار و یا روش آبیاری فتیلهای استفاده میکنید، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
- حاوی عناصر ریزمغذی: بنفشه آفریقایی نیاز به عناصر ریزمغذی مانند آهن، منیزیم، روی، مس و منگنز برای رشد سالم دارد. یک کود مناسب باید این مواد را فراهم کند.
انواع کود مناسب دورههای رشد بنفشه آفریقایی
NPK مخفف سه عنصر کلیدی نیتروژن (N)، فسفر (P)، و پتاسیم (K) است که روی بستهبندیهای کودهای شیمیایی دیده میشود. این ترکیب به نسبت سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر، و پتاسیم اشاره دارد. نسبتهای این سه عنصر بر روی بستههای کود به شکل اعداد نشان داده میشود (مانند ۱۰-۱۰-۱۰ یا ۲۰-۲۰-۲۰)، که هر عدد نشاندهنده درصد عنصر مربوطه در کود است. مقادیر مختلف NPK در کودها بر اساس نیازهای خاص گیاهان و مراحل مختلف رشد آنها متفاوت است. برای مثال، کودهایی با نیتروژن بالا برای رشد سریعتر برگها مناسب هستند، در حالی که کودهایی با فسفر بالا برای تقویت ریشهزنی یا گلدهی توصیه میشوند.این کودها بر اساس درصد متفاوتی از NPK (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) نامگذاری میشوند و برای اهداف خاصی در رشد گیاه طراحی شدهاند.
کود رشد (Growth fertilizer):
نیتروژن برای رشد برگ و ساقه حیاتی است و این نوع کود به افزایش رشد سبزینهای و تولید برگها کمک میکند. گیاهانی که در مرحله رشد برگ و ساقه هستند، به این نوع کود نیاز بیشتری دارند. معمولاً درصد بالاتری از نیتروژن دارد، مانند ۱۰-۱۰-۳۰، البته کود متعادل ۲۰-۲۰-۲۰ که به کود سه بیست هم شناخته میشود، به عنوان کود رشد استفاده میشود.
کود گلدهی (Flowering fertilizer):
فسفر برای توسعه ریشهها و تشکیل گلها اهمیت دارد. این کود به گیاهان در مرحله تشکیل گل و شکوفهدهی کمک میکند و درصد بالاتری از فسفر دارد، مانند ۱۰-۳۰-۱۰
کود تداوم گلدهی (Bloom booster fertilizer):
پتاسیم باعث تقویت گیاه و افزایش مقاومت آن در برابر استرس و بهبود کیفیت و تداوم گلدهی میشود.کود تداوم گلدهی معمولاً درصد بالاتری از پتاسیم دارد، مانند ۳۰-۱۰-۱۰.
این کودها به گیاهان کمک میکنند تا در هر مرحله از رشد، مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کنند و بهترین عملکرد را داشته باشند.
هیومیک اسید(Humic acid):
هیومیک اسید به بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و بهبود دسترسی گیاه به مواد مغذی کمک میکند. اما این ماده بیشتر برای بهبود شرایط خاک استفاده میشود.
جلبک دریایی(Seaweed):
جلبک دریایی به عنوان تقویتکننده طبیعی برای بهبود رشد گیاه و افزایش مقاومت در برابر بیماریها شناخته میشود. برای بنفشه آفریقایی، این کود مفید است، اما نیاز حیاتی به آن وجود ندارد.
آمینواسید(Amino acid):
به عنوان مواد مفید برای بهبود جذب مواد مغذی و سنتز پروتئینها معرفی شوند. آمینو اسیدها به طور طبیعی در خاک وجود دارند، اما در شرایط استرس یا برای تقویت بیشتر، میتوان از آنها استفاده کرد. برای بنفشه آفریقایی، اگرچه ضروری نیستند، اما میتوانند به رشد و سلامت گیاه کمک کنند.
زمان و میزان کوددهی بنفشه آفریقایی
- زمان مناسب کوددهی: از آنجاییکه دمای محیط بنفشه آفریقایی باید ثابت باشه و بنفشه آفریقایی نسبت به طول روز و شب و تغییرات فصلی حساس نیست، میزان کوددهی بنفشه آفریقایی تا زمانیکه گیاه در سلامت و دمای محیط ثابت است، تغییری نمی کند. در زمان استراحت گیاه، بیماری یا در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم نباید کوددهی کرد.
- کوددهی بنفشه آفریقایی در زمستان و تابستان: در صورتیکه بنفشه آفریقایی خود را با نورطبیعی پرورش میدهید، فصل بهار، تابستان و اوایل پاییز دوره رشد فعال گیاه به حساب میآید. بنابراین در فصل زمستان ممکن است گیاه گلدهی نداشته باشد، و یا در حال استراحت باشد، که در این صورت از میزان کوددهی گیاه کاسته میشود.
- تکرار کوددهی: استفاده از کود مایع به صورت هفتگی با دوز کمتر از مقدار توصیهشده (معمولاً نصف) بهترین نتیجه را دارد. تغذیه زیاد ممکن است به ریشهها و برگها آسیب برساند.
- میزان کوددهی بنفشه آفریقایی در آبیاری زیرگلدانی:بنفشههای آفریقایی که تحت نور مصنوعی رشد میکنند در روش آبیاری زیرگلدانی باید با ۱/۴ مقدار توصیهشده کود، هفتگی آبیاری شوند.
- میزان کوددهی بنفشه آفریقایی در آبیاری فتیلهای:در روش آبیاری فتیلهای ، ۱/۸ مقدار توصیه شده کود در آب حل شده و مخزن را با این آب پر میکنیم.
نکات مهم در کوددهی بنفشه آفریقایی
- رعایت دوز پیشنهادی روی بستهبندی کود و جلوگیری از مصرف بیش از حد آن بسیار مهم است.
- استفاده از کود مخصوص بنفشه آفریقایی: برای اطمینان از تغذیه بهینه، از کودهای مخصوص بنفشه آفریقایی استفاده کنید. این کودها دقیقاً متناسب با نیازهای این گیاه فرموله شدهاند.
- جلوگیری از کوددهی بیش از حد، کوددهی بیش از حد میتواند منجر به سوختگی ریشهها و آسیب به گیاه شود.
- دمای مناسب برای کوددهی، دمای مناسب محیط برای کوددهی باید بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتیگراد باشد.
- زهکشی مناسب گلدان: حتماً اطمینان حاصل کنید که آب اضافی از زیر گلدان خارج شود تا از تجمع نمکها در خاک جلوگیری شود.
- شستشوی هر سه ماه یکبار خاک، برای خروج نمکهای تجمع یافته در سطح خاک براثر کوددهی
علائم کمبود و یا بیشبود کود بنفشه آفریقایی و راههای درمان
بنفشه آفریقایی کمبود مواد غذایی را با علایم زردشدن برگ، کاهش رشد، کمبود شکوفهها نشان میدهد که در این صورت کوددهی تدریجی با یک فرمول متعادل میتواند کمبودها را جبران کند.
در صورت کوددهی زیاد افتادگی یا کلروتیک برگ، سوختگی برگ ، کاهش گلدهی ، سوختگی ریشهها و زرد شدن برگها، تجمع نمک در سطح خاک، و پژمردگی در بنفشه آفریقایی دیده میشود که شستوشوی خاک با آب و یا محلول هیومیک اسید برای حذف نمکها و همچنین کاهش میزان کوددهی، بهترین راهکار است.
کودهای ارائه شده در فروشگاه راز رویش، شامل کود مخصوص رشد بنفشه آفریقایی، کود مخصوص گلدهی بنفشه آفریقایی و کود مخصوص تداوم گلدهی بنفشه آفریقایی همگی شامل آمینواسید هستند، بنابراین در صورت استفاده از این کودها نیاز به استفاده از آمینواسید برای گیاهانتان ندارید.
برای داشتن بنفشه آفریقایی سرحال و پرگل، کوددهی منظم و مناسب بسیار حیاتی است. استفاده از کودهای مخصوص با نسبتهای مناسب و رعایت نکات کلیدی در کوددهی، به رشد و سلامت این گیاه کمک شایانی میکند. با رعایت این نکات، میتوانید از داشتن یک گیاه پرطراوت و زیبا در خانه لذت ببرید.